De letter pé is de zeventiende letter van het Hebreeuwse alfabet.
Het Hebreeuwse woord pèh betekent mond. In het letterteken is met enige fantasie een mond te herkennen. Het oorspronkelijke teken verbeeldde mogelijk een mond, maar door zijn hoekige vorm kan ook aan het Hebreeuwse woord pe’ah gedacht worden, wat hoek betekent. Ook de Griekse pi en onze P hebben zich hieruit ontwikkeld.
De letter staat voor twee klanken: p en f. Hij heeft ook twee vormen. Als laatste letter van een woord is hij langgerekt, op andere posities is hij rond.
Joodse traditie
Volgens de Talmoed duiden de ronde (‘gebogen’) en langgerekte pé op een open mond en een gesloten mond: “Er is een tijd om te zwijgen en een tijd om te spreken” (Prediker 3:7).
De pé lijkt erg op de kaf. Het enige verschil is het ‘tandje’ dat in de pé hangt. Maar dat kan een wereld van verschil zijn.
Ontdek hier meer Hebreeuwse letters
In Exodus 1:10 staat: “Welnu, laten wij met beleid tegen hen optreden, opdat (Hebreeuws: pen) zij zich niet vermenigvuldigen.” In vers 12 lezen we: “Maar hoe meer men hen onderdrukte, des te meer (Hebreeuws: ken) vermenigvuldigden zij zich.”
Twee woorden, allebei met twee letters; de ene pé-noen, de andere kaf-noen. Joodse verklaringen zeggen dat God ontstemd was over de woorden van de farao, daarom sloeg Hij de pé van farao een tand uit zodat het een kaf werd: “De heilige Geest zei: jullie zeggen wel: ‘opdat (pen) zij zich niet vermenigvuldigen’. Maar Ik zeg: ‘zo (ken) zullen zij zich te meer vermenigvuldigen’.”
Getalswaarde
Elke Hebreeuwse letter heeft een getalswaarde (numerieke waarde). De getalswaarde van de pé is tachtig. Mozes was tachtig toen hij de Israëlieten uit Egypte leidde en de Thora ontving.
Volgens Psalm 90, een gebed van Mozes, is tachtig de leeftijd van de zeer sterken. Met tachtig bereikt de mens een bijzondere kracht.
Daarom staat er in Psalm 81 (volgens het chassidisme de psalm van de tachtigjarige, die in zijn 81ste levensjaar is): “Doe uw mond (pèh) wijd open en Ik zal hem vullen” (vers 11). God tilt de mens boven zichzelf uit. Dat staat (letterlijk) in het begin van dit vers: “Ik ben de Ene, je God, die je uit het land van Benauwing ophief”.
Bron: Alefbeet
