De achttiende letter van het Hebreeuwse alfabet is de tsade.
In de tegenwoordige uitspraak heeft hij een scherpe ts-klank. Een bekend Hebreeuws woord met een tsade is tsaddiek (rechtvaardige). Vanuit het Jiddisch wordt de letter soms ook tsaddiek genoemd.
Wat het oorspronkelijke teken voorstelt, blijkt gissen: het zou bloesem kunnen zijn, of een vishaak (samenhangend met een Hebreeuws werkwoord tsad, jagen) of ook een spoor of pad.
Getalswaarde
Elke Hebreeuwse letter heeft een getalswaarde (numerieke waarde). De getalswaarde van de tsade is negentig.
Sara was negentig toen Isaak geboren werd. In het Misjna-traktaat Spreuken der Vaderen (Pirkee Avot 5:21) worden verschillende leeftijdsfasen gekarakteriseerd. Iemand van negentig is gebogen, staat er. Het lichaam wordt zwak.
Maar als het goed is, is iemand op die leeftijd er ook toe gekomen om zich helemaal voor God neer te buigen en van Hem afhankelijk te worden. Daardoor leeft hij heel dicht bij God. Dat komt met name tot uiting in de kracht van zijn gebed.
Ontdek hier meer Hebreeuwse letters
Joodse traditie
De tsade heeft twee vormen. Aan het eind van een woord wordt hij iets anders geschreven dan aan het begin of in het midden: met een lange staart naar beneden, net als de kaf en de pe. In de klassieke schrijfwijze wordt de tsade voorzien van een kroontje.
De twee vormen symboliseren volgens de Talmoed dat de tsaddiek (rechtvaardige), die gekenmerkt wordt door zijn nederigheid en daarom gebogen is, uiteindelijk wordt opgericht.
“De rechtvaardige is een eeuwig fundament” (Spreuken 10:25). Het Hebreeuwse woord olám dat hier met ‘eeuwig’ vertaald is, betekent ook wereld. Je kunt het Hebreeuws ook zo lezen: ‘de rechtvaardige is fundament van de wereld’. De wereld is gegrondvest op, bestaat omwille van de (36) rechtvaardigen die er in iedere generatie verborgen zijn.
“De rechtvaardige zal door zijn geloof leven.” (Habakuk 2:4) De mens is geschapen in het beeld (Hebreeuws: tselem, tsade-lamed–mem) van God. De rechtvaardige weerspiegelt het beeld van God.
Emoenah (geloof) heeft de getalswaarde 102. De getalswaarde van tsaddiek is het dubbele: 204. Dat zijn twee niveaus van geloven: in God als de Bron van de schepping, en in God die Zich openbaart in Zijn Thora.
Bron: Alefbeet
