Antisemitisme binnen de christelijke kerk – helaas zijn daar vele voorbeelden van te noemen door de geschiedenis heen. Hoe kan het toch dat de christelijke kerk Gods volk zo vaak veracht heeft? Ds. Willem Glashouwer heeft daar een antwoord op.
De afgelopen eeuwen zijn er veel misverstanden geweest over deze tekst in Mattheüs 27:25 (SV):
Zijn bloed kome over ons en over onze kinderen.
De kreet
Er is geen tekst in de Bijbel waardoor zoveel Joods bloed is vergoten als deze. De kreet in Mattheüs 27 wordt gedaan door een groep mensen die voor Pontius Pilatus staan en schreeuwen om Jezus’ kruisiging. Pilatus vindt geen schuld in Jezus en weet niet wat hij moet doen.
Wat de mensen eigenlijk roepen is: ‘Maak je geen zorgen, Zijn bloed komt over ons en onze kinderen. Hij is in onze ogen schuldig tot de dood’. Ze bevonden Hem schuldig aan godslastering, omdat Jezus had gezegd dat Hij de Zoon van God is, dus aan God gelijk. Op godslastering stond maar één straf: de doodstraf.
De conclusie van de Kerk
De Kerk heeft daar de volgende conclusie uit getrokken: de joden hebben Jezus vermoord. In de Middeleeuwen zei men zelfs: de joden hebben God gedood. God is ontzettend kwaad op de joden en Zijn oordeel rust op hen. De joden hebben het over zichzelf uitgeroepen, aldus de Kerk.
De geestelijke betekenis
Ds. Glashouwer denkt daar toch heel anders over. Volgens hem moet je op een andere manier naar die tekst in Mattheüs kijken. Eigenlijk is het een prachtige tekst: als het bloed van de Here Jezus over jou komt, dan betekent dat dat het oordeel ook voorbij is.
Dat is de geestelijke betekenis van deze kreet, in tegenstelling tot de natuurlijke betekenis die de Kerk eraan gegeven heeft.
Kanttekeningen bij Mattheüs 27
Er zijn een paar opmerkingen te maken over Mattheüs 27.
Ten eerste: hoe groot was die groep die stond te schreeuwen voor Pilatus? In de Oude Stad van Jeruzalem waren allemaal nauwe straatjes. Waren het vijftig mensen? Honderd? Tweehonderd? Dan houdt het wel op.
In de rest van Jeruzalem hadden ze waarschijnlijk geen idee van wat er allemaal aan de hand was.
Jezus kwam uit Galilea, het noorden van Israël. In de tijd van de Romeinse bezetting waren er regelmatig verzetsbewegingen, die voornamelijk uit het noorden kwamen. In het noorden van Israël wisten ze blijkbaar niet wat er aan de hand was in Jeruzalem, anders had het onmiddellijk tot een soort volkswoede geleid.
Ten tweede: waarom hebben ze Jezus ’s nachts gearresteerd? Omdat ze bang waren dat er een spontane uitbarsting van populariteit in Jeruzalem zou plaatsvinden.
De week ervoor (Palmpasen) bleek wel dat de mensen grote verwachtingen van Jezus hadden. Hij was ontzettend populair onder de mensen uit Jeruzalem. Maar er was dus die kleine groep, met een aantal geestelijke leiders, die dat wantrouwend aankeken.
Verantwoordelijk voor de dood van Jezus
De Kerk heeft niet alleen gezegd ‘Jeruzalem is verantwoordelijk voor de dood van Jezus’, maar zelfs ‘dé joden zijn verantwoordelijk voor de dood van Jezus’. Niet alleen de generatie joden van de tijd van Jezus, maar tot in het zoveelste geslacht.
Stel je voor: een kleine groep mensen doet iets in Amsterdam en dat staat met grote koppen in de krant. Stel dat gezegd wordt: ‘Amsterdam is een stad van moordenaars, moet je zien wat Amsterdam gedaan heeft.’ Dat zou onrechtvaardig zijn tegenover het grootste deel van de inwoners van Amsterdam.
Ons en onze kinderen
De joodse groep mensen had het over ‘ons en onze kinderen’. Wat is er met hen en hun kinderen gebeurd? Een generatie is veertig jaar. Jezus is rond het jaar dertig gekruisigd. Veertig jaar later, in het jaar zeventig, hebben de Romeinen Jeruzalem met de grond gelijk gemaakt.
Volgens de bekende Joodse geschiedschrijver Flavius Josephus werden 1,1 miljoen joden vermoord en waadden de Romeinse soldaten tot hun enkels in het bloed in de smalle straatjes van Jeruzalem.
Dus áls het al betekent dat ze het oordeel van God over zich uitriepen, dan zou je kunnen zeggen dat dat letterlijk in vervulling is gegaan in het jaar zeventig en alles wat daarna gebeurt.
Verschrikkelijke misdaad
Maar ds. Glashouwer denkt zelf dat je het anders moet zien: tot aan het laatste oordeel, wanneer elk mens voor God zal staan om zich te verantwoorden voor wat hij gedaan heeft, zal niemand het oordeel van God ontvangen. Er is er maar Eén die het oordeel van God ontvangen heeft en dat is Jezus aan het kruis.
Wat in het jaar zeventig gebeurde zou je dus niet als een oordeel van God moeten zien, maar gewoon als een verschrikkelijke misdaad van de Romeinen. Hetzelfde als in de Holocaust gebeurde.
Een profetie?
Zijn bloed kome over ons en over onze kinderen. Het klinkt haast als een gebed. Dat lijkt misschien een beetje vergezocht, want dat bedoelde de groep mensen natuurlijk niet. Maar het gebeurt ook bij een andere gelegenheid in het evangelie van Johannes.
Eén Mens voor het volk
Jezus wordt steeds populairder in Israël. De mensen hebben hoge verwachtingen van Hem en denken dat Hij de Grote Messias is, de Koning die het gehate juk van de Romeinen zal afwerpen.
De leiders zien dat met lede ogen aan. Ze hebben nu nog een relatieve vrijheid onder het Romeinse regime, waarbij ze nog redelijk hun eigen gang kunnen gaan.
Als Jezus de koning wordt, zal Pilatus zijn troepen er op afsturen, wordt de nationale opstand gedempt en zal er een geweldig bloedbad aangericht worden. Dan is die relatieve vrijheid ook weg.
Dus overleggen ze wat ze moeten doen. Dan neemt hogepriester Kajafas het woord en zegt dat ‘het nuttig voor ons is dat één Mens sterft voor het volk, en niet heel het volk verloren gaat.’ (Johannes 11:50, HSV)
In deze uitspraak van Kajafas zit een grote diepte. Dit was namelijk precies het plan van God voor de redding van de wereld. In vers 51 en 52 staat:
Dit zei hij echter niet uit zichzelf, maar als hogepriester van dat jaar profeteerde hij dat Jezus sterven zou voor het volk, en niet alleen voor het volk, maar ook om de kinderen van God, overal verspreid, bijeen te brengen.
De hogepriester bedoelt het niet zo, maar hij zegt het wel. Zo is het ook met de kreet van de groep joden. Ze bedoelden het niet zo, maar ze zeiden het wel zo. Een profetische uitdrukking?
Vader, vergeef het hun
Toen Jezus aan het kruis hing, heeft Hij nog een aantal woorden gesproken, zoals het gesprek met de moordenaars naast Hem. Hij zegt nog iets heel belangrijks.
Hij kijkt als het ware naar die mensen rondom het kruis, die joelende joodse menigte, de Romeinse soldaten. Hij ziet voor Zijn geestesoog allen die rechtstreeks verantwoordelijk zijn voor Zijn kruisiging, terwijl Hij Zijn bloed geeft voor de zonden van de wereld.
Dan bidt Hij: ‘Vader, vergeef het hun, want zij weten niet wat zij doen.’ Hij bidt speciaal om vergeving voor al die mensen die betrokken zijn bij Zijn kruisdood.
God zal Zijn Zoon zonder twijfel gehoord en verhoord hebben. Dus wat die menigte daar ook bedoeld heeft, het is als het ware afgedekt door het gebed van Jezus.
De pijnlijke geschiedenis
Als je je dit realiseert, en dan je realiseert wat de christenheid door de eeuwen heen de joden heeft aangedaan..
Een paar voorbeelden:
- Toen de kruisvaarders het Heilige Land gingen bevrijden van de macht van de islam, begonnen ze met de moslims grootschalig te vermoorden.
Maar toen ze Jeruzalem in handen kregen, dreven ze alle joden (mannen, vrouwen, kinderen) in de grote synagoge en verbrandden ze levend. Ze liepen om de synagoge heen en zeiden ‘Aan God is de glorie. We hebben de moordenaars van Jezus een lesje geleerd.’
- In de tijd van de roomse inquisitie werden protestanten op de brandstapel gezet. Wat we vaak vergeten is dat in de zuidelijke landen van Europa duizenden joden op de brandstapels gebracht werden met de crucifix van Jezus voor hun ogen.
- Maarten Luther, de grote hervormer, bracht de Bijbel terug in het hart van de kerk, maar over de joden zei hij de meest verschrikkelijke dingen aan het einde van zijn leven.
Hij zei: ‘Verbrand hun synagogen, verbrand hun boeken, geef ze een geweldig pak slaag, geef ze nooit een fatsoenlijke baan, jaag ze uit je land.’ Het enige wat hij niet gezegd heeft is om ze te vermoorden. De nazi’s konden in de 20e eeuw Luther citeren en dat deden ze dan ook.
- De pogroms aan het eind van de 19e eeuw vonden plaats in het christelijk gebied van het oosten, zoals in Oekraïne, Polen en Rusland. Er waren priesters die speciaal op Goede Vrijdag zeiden: ‘Laten we de moordenaars van Jezus een lesje gaan leren.’
Het gevolg: plunderingen, verkrachtingen van de vrouwen, brandstichtingen en ten slotte op grote schaal moord.
- En de Holocaust, die vond plaats in het Lutherse (protestantse) Duitsland en het katholieke Polen.
Het is dus niet onbegrijpelijk als de joodse gemeenschap niks van christenen moet hebben. Joden kennen onze kerkgeschiedenis vaak beter dan wij zelf.
Ze zeggen: ‘Jezus wordt verondersteld onze joodse Messias te zijn, maar het moet een soort demon zijn, een valse god die lust heeft in joods bloed. Kijk maar eens naar wat Zijn volgelingen met ons gedaan hebben in de afgelopen 2000 jaar.’
Tot jaloersheid verwekken
Een rabbijn heeft eens gevraagd: ‘Uw apostel Paulus zegt u dat u ons tot jaloersheid zou moeten verwekken. Wilt u mij eens uitleggen wat de kerk en de christenheid in de afgelopen 2000 jaar gedaan heeft waarop ik jaloers zou moeten zijn?’
Hij vervolgde: ‘Als de christenheid dát gedaan had en het vervolgens aan de Heilige Geest had overgelaten – wie weet wat er dan had kunnen gebeuren.’
Dit artikel is gebaseerd op het gesprek tussen Ds. Willem Glashouwer en Dolf van de Vegte op 9 mei 2017. Bekijk hier dit gesprek.
Lees hier waarom christenen een bescheiden houding moeten hebben richting Israël
