Voordat ik naar Israël vertrok heb ik me voorbereid op de warmte die me zou overvallen elke keer als ik uit de aangename plekken met airco stapte. Een terug naar Jeruzalem reizende vrouw op het vliegveld probeerde me voor te bereiden op de plek waar de lucht je probeert te verstikken en mensen wensten me sterkte wanneer ik vertelde in augustus naar dezelfde plek te gaan.
Nou is dit werkelijk prima te handelen. Wat ik niet had ingecalculeerd was de klap in mijn gezicht die ik verder zou gaan incasseren. Gisteren gingen we naar Yad Vashem, het Holocaust-herdenkingsmuseum van Jeruzalem en ik had nooit gedacht dat het zo zwaar bij me binnen zou komen.
Dichtbij
Ik kan zeggen dat ik op de hoogte ben van veel feiten en verhalen rondom de Holocaust. Dat ik veel pogingen heb gedaan om de bizarre gebeurtenissen tot me door te laten dringen en Dodenherdenking vind ik onmisbaar in de Nederlandse cultuur. Yad Vashem maakte het dichtbij, ik stond in het Beloofde Land, bestemd voor de zoveel, onnodig, uitgeroeide mensen en hun nooit geschapen nageslacht.
Namen die hadden moeten staan op diploma’s, die te horen hadden moeten zijn op bruiloften, die kleinkinderen voor hadden moeten lezen en oud hadden moeten worden.
Sterrenhemel
We liepen het kindermonument binnen, een gang door, een beperkt idee wat ik kon verwachten. Daar was de klap. Binnen werd ik overdonderd door de donkere ruimte met anderhalf miljoen lichtjes. Vijf brandende kaarsjes en een spiegelconstructie geven elk omgekomen kind een plaatsje in de sterrenhemel van vlammetjes in Yad Vashem. Terwijl hun namen elke dag te horen zijn. Namen die hadden moeten staan op diploma’s, die te horen hadden moeten zijn op bruiloften, die kleinkinderen voor hadden moeten lezen en oud hadden moeten worden. Namen die hier nooit vergeten zullen worden en met bezoekers die plaatsvervangend de droge lucht van Israël voor ze zullen inademen.
Het grootste deel van de dag heb ik gelopen in een waas van stilzwijgendheid en het heeft een tijd geduurd voordat ik mezelf volledig kon herpakken.
Eindelijk in Israël
Ik voel me eindelijk in Israël. We brachten een bezoek aan de Olijfberg, liepen naar Getsemane en zoveel Bijbelverhalen heb ik eindelijk kunnen plaatsen in hun eigen omgeving. Het was een warme dag en in de kleine straatjes van Jeruzalem is elk beetje wind intens wenselijk. Van Bob de Engelsman –ik kreeg spontaan zin in thee met een goede BBC-serie– kregen we een fantastisch verhaal doorweven met getuigenis in de Graftuin.
Hoofdzaak
Er zijn redenen aan te nemen dat dit de tuin is met het graf waar Jezus is opgestaan, naast de rots die Golgotha zou kunnen zijn. Bob en ik waren er 2000 jaar geleden niet bij en kunnen dan ook geen zekerheid geven. Verder vind ik het ook eigenlijk niet belangrijk te weten waar Jezus is gestorven en opgestaan. Het feit dát Hij het heeft gedaan is hoofdzaak en voor mij onveranderbaar. Evenals het feit dat Hij in de stad heeft gelopen waar ik me nu bevind en dat ik de vrijheid heb mijn godsdienst hier te beleven. Ik zal zijn precieze voetstappen nooit terug kunnen vinden in de vaak vernieuwde straatstenen, maar ik weet wel dat we naar dezelfde bergen hebben gekeken, en voor mij kan het niet veel bijzonderder gaan aanvoelen.
Bob en ik waren er 2000 jaar geleden niet bij en kunnen dan ook geen zekerheid geven.
Feest!
’s Avonds was het feest. De sabbat begon. Als groep mengden we ons tussen de zingende en dansende Joden. Wat een fantastische sfeer, zo bijzonder. Het was druk bij de Klaagmuur en er waren Joden van over de hele wereld. Er is zoveel verbroedering binnen dit volk, in elke kringdans is ruimte voor een vreemdeling en een omhelzing tussen een Canadese Jood en een militair is net zo hartelijk als die tussen twee vrienden.
Overeenkomsten
We waren uitgenodigd om de sabbatsmaaltijd te vieren bij Hineni, een gaarkeuken die maaltijden verstrekt voor de mensen die niet de middelen hebben dit zelf te organiseren. We kregen veel uitleg, ik voelde me ontzettend welkom en we leren steeds meer over de Joodse gebruiken en cultuur. Er werd gezongen en de nadruk lag op de overeenkomsten tussen het jodendom en christendom en niet op de verschillen. Prachtig.
Welcome home
Terwijl we een koptelefoon deelden in de bus bekeek mijn vriendin Roos filmpjes terug van de geweldige, complete dag. ‘Welcome home’, zong mijn oortje, terwijl de blauwe camera naast mij onze binnenkomst in Jeruzalem liet zien.
