fbpx

Krullen & Keppels: Bewoners van twee werelden

priscilla-du-preez-jjMvkdunYt8-unsplash

De kerk is één bonte verzameling van allerlei kleuren, soorten en maten: gereformeerd, evangelisch, hervormd, reformatorisch, charismatisch, orthodox, vrijzinnig, baptist en katholiek, je kan het allemaal zo gek niet bedenken. Deze veelkleurigheid van de kerk wordt vaak gezien als een obstakel en vaak is dit ook zo. Maar toch kunnen we er misschien ook iets in zien van de veelkleurigheid van God. Allemaal ledematen van dat ene grote lichaam van Christus.

In dit artikel gaan wij het hebben over Messias belijdende Joden. Eigenlijk is de term ‘Messias Belijdende Jood’ een heel aparte term om te gebruiken voor één Joodse groep. Alle Joden verwachten namelijk de Messias. In het liberale Jodendom wordt de Messias verwachting soms wat anders ingevuld, maar in vrijwel alle andere stromingen geloven de Joden in de komst van de Messias die het koninkrijk van Israël zal herstellen en van daaruit een zegen voor de wereld zal zijn. Wanneer wij dan dus spreken over de term ‘Messias belijdende Joden’ bedoelen we specifiek: Joden die Jezus erkennen als Messias. Deze groep heeft door de eeuwen heen bestaan en is vaak niet begrepen. Zij stonden tussen kerk en synagoge in en leefden als bewoners van twee werelden. 

Petrus, Johannes, Jacobus en zelfs Paulus, het zijn allemaal Joden die Jezus erkennen als de Messias.

Het begin

De eerste Messias belijdende Joden vinden we in het Nieuwe Testament. De eerste gemeente die na de opstanding van Jezus ontstaat is bijna volledig Joods. Petrus, Johannes, Jacobus en zelfs Paulus, het zijn allemaal Joden die Jezus erkennen als de Messias. Het duurt een poosje voordat ook heidenen toetreden tot de gemeente van de Messias en wanneer dit gebeurt zien we ook dat al snel het karakter van de gemeente verandert. De blik wordt niet langer gericht op Israël en de kerk ontwikkelt al vroeg een anti-joodse houding. Het is voor Joden dan ook niet makkelijk om in Jezus te geloven en dat is logisch als je ziet hoe zij behandeld zijn door de kerk. Hoe en waarom dit gebeurt zullen we nooit precies weten, maar kennelijk wordt het gebruikt voor Gods Koninkrijk. Zie Romeinen 9 – 11. 

De kerk achtte hen te Joods en vond dat ze hun identiteit als Jood moesten afleggen. De synagoge daarentegen vond hen geen Jood, want zij aanvaarden Christus. Het was een vreselijk dilemma waar Joden vaak niet goed uitkwamen.

De Middeleeuwen

Door de eeuwen heen zijn er altijd Joden geweest die Jezus erkenden als Messias. Helaas kwam dit vaak doordat de kerk hen dwong dit te doen. In de Middeleeuwen heeft de christenheid veel Joden gedwongen gedoopt om zo christenen van hen te maken. Vaak bleven deze ‘nieuwe christenen’ stiekem Joodse gebruiken uitvoeren. Dit kwam hen vaak duur te staan. De kerk heeft op grote schaal Joden gestraft en vaak zelfs vermoord wanneer zij toch vasthielden aan hun Joodse identiteit. Er waren ook andere Joden. Sommige Joden erkenden de Messias uit oprecht eigen overtuiging. Velen van hen raakten dan echt los van het Jodendom en sloten zich aan bij de kerk, maar er waren er ook die het Jodendom vasthielden terwijl zij hun geloof in Jezus probeerden te belijden. Deze groep is nooit goed begrepen. De kerk achtte hen te Joods en vond dat ze hun identiteit als Jood moesten afleggen. De synagoge daarentegen vond hen geen Jood, want zij aanvaarden Christus. Het was een vreselijk dilemma waar Joden vaak niet goed uitkwamen.

De Middeleeuwen waren een moeilijke tijd voor Messias belijdende Joden, omdat zij niet tot de kerk noch tot de synagoge konden behoren. Zij vielen telkens tussen wal en schip. 

De Haskala

Na de Middeleeuwen volgde de Verlichtingsperiode. De Joodse verlichting noemen we de Haskala. Anders dan de stromingen die wij eerder hebben behandeld, is de stroming Joden die Jezus belijdt als Messias niet een moderne groep. De beweging is niet ontstaan na de Haskala zoals wij dat wel zagen bij de vorige stromingen. Wel zien we na de Haskala een crescendo in de groei van Messias belijdende Joden. De algehele Joodse gemeenschap werd mondiger en kreeg meer ruimte om zich te uiten en ruimte in te nemen in het maatschappelijk leven. Dit leidde ertoe dat ook Messias belijdende Joden meer ruimte kregen om zich te uiten en te verenigen. 

Oprecht?

Na de periode van de Haskala, in de 19e eeuw, wilden veel Joden emanciperen en toegang krijgen tot de Europese cultuur. Hiervoor was het nodig om christen te worden. Veel Joodse mensen zijn in die tijd overgegaan tot het christendom om zo volledig te kunnen participeren in de cultuur van die tijd. Toch waren er ook Joden die oprecht uit diepe overtuiging geloofden dat Jezus de Messias was. Denk aan Isaäc Da Costa een Joodse man uit Amsterdam. Hij was een echt orthodoxe Jood die van harte geloofde, maar toch ging geloven in Jezus als Messias. Er zijn veel meer Joodse mensen die in deze tijd Jezus leerden kennen als de Messias. 

De verhouding tussen de Joodse christenen en andere groepen in het kamp was slecht.

De Shoah

Het Joodse volk heeft zwaar geleden aan de Shoah (Holocaust). Ook Messias belijdende Joden werden het slachtoffer van de Nazi’s. Naar schatting zijn er zo’n 120.000 Joodse christenen omgekomen in de kampen. Er zijn verhalen bekend van gemeentes in deze periode. Zo kende Westerbork een ‘gedooptenbarak’ waar Joodse christenen bij elkaar kwamen. Deze barak werd op echter in de brand gestoken. De verhouding tussen de Joodse christenen en andere groepen in het kamp was slecht. Ook in het getto in Warschau ontstonden er kerken die daadwerkelijk diensten hielden. Toen het getto helemaal dicht ging voor de buitenwereld werden deze kerken nog steeds gebruikt. Het moet vreselijk zijn geweest voor deze Messias belijdende Joden, die in de kampen waarschijnlijk weinig medestanders hadden om hun lot te delen. 

Na de oorlog bouwden net als alle Joden ook de Messias belijdende Joden hun leven weer op. Vanaf 1967 was er in Amerika een enorme groei van Joodse christenen. Dit kwam mede door de Jesus Movement waarin veel Joden tot geloof in Jezus kwamen. Deze Joden bleven sterk hangen aan hun Joodse identiteit en wilden toch ook Jezus aanbidden als hun Heer. Daardoor ontstonden er veel gemeenten waar dit expliciet samen kon gaan. In Amerika vinden we dan ook heel veel Messias belijdende gemeentes. In Israël zien we ook een sterke groei van deze groeperingen.

Weetje: De Messias belijdende Joden moeten we niet verwarren met de beweging binnen de kerk die terug wil naar haar Joodse wortels. Soms sluiten dit soort christenen zich aan bij een gemeente waarin Messias belijdende Joden samen komen, maar vaak blijven zij apart van deze groep. Het wezenlijke verschil is natuurlijk dat Messias belijdende Joden, Joods zijn, Terwijl de messiaanse christenen niet tot het Joodse volk behoren, maar geloven dat de Bijbelse feesten en een Hebreeuwse kijk op de bijbel weer zouden moeten herleven in de kerk. 

Messias belijdende gemeentes

In Messias belijdende Joodse gemeentes zien we verschillende dingen terugkomen. Veel gemeenten kennen een mix van Joden en niet-Joden. De diensten kennen vaak een evangelisch tintje. Meestal wordt er gezongen en gebeden in het Hebreeuws, maar er is vaak ook ruimte voor de taal van het land waar de gemeente zich bevindt. Interessant is het gebruik van Joodse rituelen in deze gemeenten. In deze gemeentes worden veelal de Bijbelse feesten gevierd, Joodse gebeden uitgesproken en meegelezen met de Parasja (dat is de wekelijkse portie van de Thora die gelezen word in de synagoge wereldwijd). Ook worden in veel gemeentes Joodse liturgieën gevolgd bij de feesten, zoals de orthodox-Joodse Haggada. 

Er zijn ook Messias belijdende Joden in Nederland. Bekende organisaties zijn Beth Yeshua en Hadderech. In beide bewegingen komen zowel Joden als niet Joden samen om Jezus te eren, maar altijd vanuit een Joodse inslag. 

Respect voor Messias belijdende Joden

De Messias belijdende Joden hebben eigenlijk altijd alleen gestaan, gevangen tussen twee werelden. Er zijn wel banden tussen kerken en Joodse christenen maar dit gaat niet altijd goed. Het is van belang dat wij als christenen ons best doen om het Joodse volk te zegenen en dus ook zij die Jezus als Messias erkennen. Deze groep wordt niet altijd begrepen door kerk en synagoge en dus ligt er voor ons een uitdaging om hen in liefde te erkennen en te zegenen. 

De bonte optocht trekt voort

We hebben verschillende stromingen van het Jodendom beschreven. Het is onmogelijk om alle nuances van het Jodendom in een paar artikelen samen te vatten. Er zijn nog veel meer stromingen en sub-stromingen binnen het Jodendom die allemaal weer hun eigen mooie en minder mooie dingen hebben. We eindigen zoals we zijn begonnen. Het Jodendom is enorm veelkleurig, alle verschillende Joden laten iets zien van die ene God. Wij als christenen mogen het Joodse volk zegenen, van hen leren en hen liefhebben. Laten wij dat doen.