Het Nieuwjaarsfeest van de Bomen is een Joods feest waarvan de betekenis niet zo bekend is. Wat is dit voor feest en wat is de diepere gedachte er achter?
Hebreeuwse naam
De Hebreeuwse naam van het Nieuwjaarsfeest van de Bomen is Toe Bisjwat. Dat komt van de Hebreeuwse letters Tet en Waw en samen spreek je dat uit als Toe.
In het Hebreeuws hebben alle letters een getalswaarde, en van Tet en Waw is dat samen 15.
Bisjwat bestaat uit twee verschillende woorden: bi en sjewat. ‘Bi’ betekent ‘in’ en ‘sjewat’ is de vijfde maand op de Joodse kalender.
Toe Bisjwat betekent dus heel simpel: ‘de 15e dag van de maand Sjewat’. Dit jaar (2024) valt Toe Bisjwat in onze jaartelling op 24 januari.
Datum van Toe Bisjwat
De datum van het Nieuwjaarsfeest van de Bomen is niet toevallig. Halverwege de maand Sjewat is in Israël de meeste regen voor het hele jaar al gevallen. De natuur wordt wakker uit een winterslaap en bloeit langzaamaan weer op.
Er verschijnen nieuwe vruchten aan de bomen. Daarom wordt een vrucht die tot en met 14 Sjewat (als onderdeel van de verplichte ’tienden’) wordt gegeven aan de armen gerekend tot het vorige kalenderjaar. Voor de bomen begint het nieuwe jaar dus op 15 Sjewat.
Rituelen tijdens Nieuwjaar van de Bomen
Het Nieuwjaarsfeest van de Bomen is een relatief jong feest binnen het jodendom. Vooral vanaf het moment dat Joden begonnen terug te keren naar Israël won het feest aan betekenis en populariteit.
Het land was er namelijk slecht aan toe en er was weinig begroeiing. De teruggekeerde Joden wilden het land opbouwen en begonnen er bomen te planten. Nog steeds is het planten van nieuwe bomen een belangrijk ritueel tijdens Toe Bisjwat.
Daarnaast is het traditie om samen te lezen en leren uit allerlei bronnen:
- de Bijbel
- gebeden
- godsdienstige gedichten
- rabbijnse en mystieke literatuur
Tijdens het lezen van de teksten wordt er regelmatig gestopt om vruchten te eten. Het gaat dan vooral om vruchten waarmee het land Israël is gezegend:
- tarwe
- gerst
- dadels
- olijven
- granaatappels
- druiven
- vijgen
Maar ook ander fruit worden gegeten. Er wordt daarbij onderscheid gemaakt in drie verschillende soorten fruit:
- fruit dat je helemaal kunt eten, zoals bessen of frambozen
- fruit met een harde binnenkant (een pit) en zachte buitenkant, zoals mango’s of pruimen
- fruit met een harde buitenkant en zachte binnenkant, zoals kokosnoten of lychees
Betekenis Nieuwjaarsfeest van de Bomen
Zoals bij elk Joods feest zijn er veel betekenissen te geven aan het Nieuwjaar van de Bomen. We noemen er een paar.
Vijf jaar
In het jodendom is het in het belang van de boom verboden om in de eerste drie jaar gebruik te maken van de vruchten die de boom geeft. In het vierde jaar mag de eigenaar van de boom de vruchten eten, maar ze nog niet verkopen. Pas na vijf jaar mogen de vruchten ook verkocht worden.
Om makkelijk vast te kunnen stellen hoe oud een boom is hebben de rabbijnen een dag uitgekozen die als verjaardag geldt voor de bomen: Toe Bisjwat, de vijftiende van de maand Sjewat.
Ontwikkeling
Een diepere betekenis van Toe Bisjwat wordt gegeven door de belangrijke joodse denker Rasji. Hij schreef dat als een boom net begint uit te lopen je nog niet kunt zien wat voor prachtige vruchten er aan komen. Alleen als je met geduld de ontwikkeling van de boom afwacht zul je het bloeiende eindresultaat zien.
Zo is het ook met de mens. Ieder mens heeft specifieke gaven en kwaliteiten, maar je kunt er alleen de vruchten van plukken als je jezelf en anderen toestaat deze rustig te ontwikkelen.
Klimaat
Tegenwoordig heeft het Nieuwjaar van de Bomen nog een extra betekenis gekregen. Dat is dat je je als mens bezint op hoe je met de natuur en het klimaat omgaat.
In de Midrasj (een verzameling van rabbijnse Bijbeluitleggingen) staat dat Adam door God werd rondgeleid in het paradijs. God legt Adam uit dat hij voorzichtig moet omgaan met de schepping:
“Kijk naar Mijn werken. Kijk hoe mooi ze zijn, hoe schitterend. Ik heb ze allemaal voor jou gemaakt. Let dus op dat je Mijn wereld niet vernietigt of verspilt. Want als je dit toch doet, zal er niemand zijn die het voor je kan herstellen.” – Kohellet Raba 7
Dat geeft het Nieuwjaarsfeest van de bomen een belangrijke betekenis voor de hele mensheid.
