Rinkelend glas, brand en geschreeuw. In de nacht van 9 op 10 november 1938 werden in heel Duitsland Joden en hun bezittingen aangevallen.
Deze nacht kwam later bekend te staan als de Kristallnacht vanwege al de kapotte ruiten. Er wordt geschat dat 1400 synagogen, 7500 Joodse winkels en bedrijven, andere gebouwen zoals scholen en zelfs begraafplaatsen vernield werden. Overal werden ruiten van Joodse woningen en winkels ingegooid. 91 Joden kwamen door geweld om het leven. 30.000 Joden werden gearresteerd en afgevoerd naar concentratiekampen.
Aanleiding
De directe aanleiding voor de Kristallnacht was de moord op de Duitse diplomaat Ernst von Rath, doodgeschoten in Parijs door de Poolse Jood Herschel Grynzpan. Grynzpan deed dit om zijn verdreven familie uit Polen te wreken.
Gelijk na deze moord werden alle Joodse tijdschriften en kranten verboden in Duitsland. Twee dagen later begon het geweld tegen de Joodse bevolking. Alle Joden werden verantwoordelijk gehouden voor de dood van Von Rath.
Vluchten naar Nederland
Als gevolg van het toenemende geweld wilden 80.000 Joden tussen de Kristallnacht en het begin van de Tweede Wereldoorlog Duitsland verlaten. Velen probeerden naar Nederland te vluchten.
Lees hier ook ‘Wat is antisemitisme?’
De reactie van Nederland
De Nederlandse overheid had eerder in 1938 de grenzen gesloten voor Joodse vluchtelingen. Na Kristallnacht werd de grensbewaking nog versterkt door het inzetten van legereenheden.
Toenmalig minister van Justitie Goseling was van mening dat opsluiting in een Duits concentratiekamp niet onder de definitie van levensgevaar viel. Burgemeester Verbeek van Dinxperlo dacht daar anders over. Hij gaf verblijfsvergunningen aan Joden en werd daarom tijdens de kerst 1938 oneervol ontslagen.
”Nederland moet excuses aanbieden voor de reactie in 1938.”
Onder publieke druk besloot het kabinet Colijn om een barakkenkamp te bouwen voor hooguit 2.500 vluchtelingen. Financieel was dit geen probleem, want de Joodse gemeenschap moest voor de kosten opdraaien. Het kamp werd in Westerbork gebouwd in 1939 toen de Duitsers Polen al hadden geannexeerd.
Kristallnacht en Kamp Westerbork
Deze en meer van dit soort bizarre gebeurtenissen staan beschreven in het boek Kristallnacht en Kamp Westerbork van auteur Klaas de Jong. Zijn conclusie is: Nederland moet excuses aanbieden voor de reactie in 1938 op de stroom van Joodse vluchtelingen na de Kristallnacht.
Wil je hier meer over weten? Eerder dit jaar gaf Klaas de Jong een lezing voor Christenen voor Israël over zijn boek Kristallnacht en Kamp Westerbork. Bekijk hier deze lezing:
Foto: Wikimedia Commons
