Stel: je bent een Duitse dominee tijdens de Tweede Wereldoorlog. Je zit dus in een positie waarin je mensen kunt toespreken en mobiliseren, maar het betekent ook dat je scherp in de gaten wordt gehouden door de nazi’s. Wat doe je?
Ga je mee in het kwaad, of verzet je je daar juist tegen? Dat laatste is makkelijker gezegd dan gedaan. Toch koos de Duitse kerkleider Dietrich Bonhoeffer daarvoor. Deze predikant werd daarmee één van de bekendste verzetsstrijders in Duitsland.
Hoogverraad
Nadat hij zich al voor de Tweede Wereldoorlog had aangesloten bij een groepering die Adolf Hitler wilde doden, werd Bonhoeffer uiteindelijk in 1943 gearresteerd. Hij werd aangeklaagd voor hoogverraad, omdat hij had geholpen bij de geheime ontsnapping van een groep Duitse Joden naar Zwitserland.
Begin
Toen de nazi’s er in 1944 achter kwamen dat Bonhoeffer betrokken was bij een (mislukte) aanslag op Adolf Hitler, werd de predikant ter dood veroordeeld. Op 9 april 1945, een paar weken voor de bevrijding, werd Bonhoeffer vermoord, 39 jaar oud. Zijn laatste woorden waren “Dit is het einde, maar voor mij het begin van het leven.”
5 uitspraken
De laatste jaren is er steeds meer aandacht voor Dietrich Bonhoeffer en zijn gedachtegoed. Bonhoeffer heeft ook genoeg inspirerende dingen gezegd, zeker als je bedenkt dat hij een publiek persoon in oorlogstijd was. We zetten vijf uitspraken van dominee Bonhoeffer op een rijtje:
1. Over oordelen:
“Anderen veroordelen maakt ons blind, terwijl liefhebben ons juist de ogen opent. Door de ander te veroordelen proberen we ons eigen kwaad te bedekken, maar bedekken we ook de genade waar die ander net zoveel recht op heeft als wij.”
2. Over zwijgen:
“Zwijgen als je wordt geconfronteerd met kwaad is in zichzelf ook kwaad. God zal ons dan niet als onschuldig beschouwen. Not to speak is to speak. Not to act is to act.”
3. Over het lijden van het Joodse volk:
“De geschiedenis van het lijden van dit volk, geliefd en gestraft door God, staat in het teken van de definitieve thuiskomst van het volk van Israël tot zijn God.”
4. Over bekering:
“Jezus Zelf probeerde de twee misdadigers aan het kruis niet te bekeren. Hij wachtte totdat één van hen zich naar Hem keerde.”
5. Over leven en laten leven:
“Leef samen in de vergeving van elkaars zonden. Zonder dit kan een samenleving, laat staan een huwelijk, standhouden. Dring je rechten niet op, neem de ander niks kwalijk, oordeel of veroordeel elkaar niet, accepteer elkaar zoals je bent en vergeef elkaar elke dag vanuit de grond van je hart.”
