In het Jodendom is ‘nederigheid’ een hoog goed. Kunnen we daar misschien iets van leren?
In de Bijbel lees je vaak dat het goed is om nederig te zijn:
“De hoogmoed van een mens zal hem vernederen, maar de nederige van geest zal de eer vasthouden.” Spreuken 29:23
“Doe niets uit eigenbelang of eigendunk, maar laat in nederigheid de een de ander voortreffelijker achten dan zichzelf.” Filippenzen 2. Paulus zegt hierbij dat we een voorbeeld moeten nemen aan de Heere Jezus.
Jezelf niet omhoog en niet omlaag brengen
Bij nederigheid denken we vaak aan het tegenovergestelde van arrogantie en trots. We vinden het niet chill als iemand opschept hoe slim of succesvol hij wel niet is. Het wordt doorgaans meer geaccepteerd jezelf of je daden te relativeren, dan jezelf omhoog te prijzen.
Toch betekent nederigheid volgens het Jodendom niet dat je jezelf omlaag hoeft te praten. De orthodox-Joodse rabbijn Simcha Bunim van Penischa had altijd een stuk papier in elke zak. Op het ene briefje stond geschreven: “De hele wereld is voor mij geschapen”, en op het andere briefje: “Ik ben maar een stofje”.
Dit komt overeen met wat andere Joodse rabbijnen zeggen: “De dag dat je geboren werd is de dag waarop God besloot dat de wereld niet zonder jou kon bestaan”, maar ook dat we “slechts een klein stukje zijn in een oneindig en groots ontwerp.” Nederigheid zit daar dus tussenin.
Besef van eigenwaarde
De Talmoed vertelt dat een nederig persoon zich bewust is van zijn eigenwaarde. Iemand die nederig is, die erkent wie hij is (in zowel talenten als tekortkomingen), zonder op te scheppen over zijn kwaliteiten.
Rabbijn Jonathan Sacks wijst op het verschil tussen twee Hebreeuwse woorden: anavah (nederigheid) en shiflut (zelfverachting). Nederigheid betekent dat je zeker genoeg bent om niet bevestigd te hoeven worden door anderen. Het betekent dat je jezelf niet slimmer, talentrijker of beter hoeft te voelen dan anderen. Je bent zeker genoeg omdat je in Gods liefde leeft, met de gave die Hij jou geeft. Jij hebt jouw taken, een ander heeft zijn taken. Dus moet je samenwerken en niet competeren. Volgens rabbijn Sacks betekent nederigheid dat je jezelf naar buiten keert. Het draait niet om jezelf.
Volgens Rabbijn Sacks heeft het Jodendom een unieke kijk op nederigheid. Dit legt hij uit met een Bijbeltekst uit Deuteronomium:
“Verder moet het zó zijn, als hij op de troon van zijn koninkrijk zit, dat hij voor zichzelf op een boekrol een afschrift van deze wet schrijft, vanuit de rol die onder het toezicht van de Levitische priesters is.
19 Dat moet bij hem zijn en hij moet er alle dagen van zijn leven in lezen om de HEERE, zijn God, te leren vrezen en om alle woorden van deze wet en deze verordeningen in acht te nemen door ze te houden,
20 opdat zijn hart zich niet verheft boven zijn broeders, opdat hij niet afwijkt van het gebod, naar rechts of naar links en opdat hij zijn dagen verlengt in zijn koninkrijk, hij en zijn zonen, te midden van Israël.” Deuteronomium 17:18-20.
Het idee dat zelfs van een koning, duizenden jaren geleden, werd verwacht dat hij nederig was, is erg bijzonder. Zeker als je bedenkt dat veel heersers uit de antieke wereld gewend waren om standbeelden van zichzelf te plaatsen en voor zich te laten buigen.
Verantwoordelijkheid
In het Jodendom is nederigheid geworteld in een gevoel van verantwoordelijkheid en aansprakelijkheid. Het idee hierachter is dat God ons heeft gezegend met unieke kwaliteiten, zodat we deze gebruiken en er het beste van kunnen maken. Wanneer je je kwaliteiten omlaag praat, zou je juist ondankbaar kunnen zijn naar God. We mogen juist vertrouwen op God die ons leven leidt, daarvoor hoeven we onszelf niet omlaag te praten, noch omhoog te tillen
Het is belangrijk om te beseffen dat we zelf ook nederig mogen zijn in onze liefde voor Israël. De Bijbel schrijft dat God zal zegenen wie Israël zegent. Maar een oude, wijze vriend van me zei eens: “de zegen van God moet een wonder blijven”.
De liefde voor Israël is een supermooi geschenk. We mogen beseffen dat God ons iets unieks heeft gegeven en vertrouwen dat God ons de tools geeft om dit te gebruiken om Hem te dienen.
