Het is de grootste massamoord in de geschiedenis: de Sjoa (de Holocaust). Zes miljoen Joden werden tijdens de Tweede Wereldoorlog vermoord. Waarom? Alleen omdat ze Jood waren. In Nederland overleefde slechts een klein aantal Joden de oorlog. Eén van hen is Benjamin Ricardo.
In deze video van De Verkenners deelt hij zijn levensverhaal. Enkele maanden na de video-opname is Benjamin Ricardo overleden. De video is daarmee een ook herinnering geworden aan deze innemende man.
Bekijk hier de video:
Benjamin is geboren op 21 februari in Amsterdam, net voor het uitbreken van de Tweede Wereldoorlog in Nederland. De ouders van Benjamin, Elja Ricardo en Jacoba Debora Jessurun, waren in 1939 getrouwd. Vader Elja had een artsenpraktijk in Watergraafmeer. Vader en moeder Ricardo kwamen beiden uit een Joods gezin.
Opa Ricardo was de rabbijn in de Portugese gemeente in Amsterdam, waar opa Jessurun als boekhouder werkte. Vader Elja ging elke sjabbat vanuit Watergraafsmeer met de tram naar de Portugese synagoge, hoewel hij niet enorm religieus was. Het was de prachtige liturgie en traditie die zorgden dat hij zich daar thuis bleef voelen.
Gearresteerd
Tijdens de oorlog is vader Elja in 1943 gearresteerd en werd hij vastgezet in kamp Vught. Het leek goed af te lopen want via Westerbork is hij weer teruggekomen in Amsterdam.
Moeder Jacoba was zo geschrokken van deze arrestatie dat ze begon na te denken over de mogelijkheid om onder te duiken, maar vader Elja wilde daar niets van weten. Hij had een groot vertrouwen in de mensheid en zei: ‘Wij zijn jong en kunnen werken.’ Wel namen de jonge ouders voorzorgsmaatregelen door vanaf die tijd de kleine Benjamin bij de buren te Iaten overnachten. Deze buren waren goede vrienden van familie Ricardo en hier zou de kleine jongen veilig zijn, mocht er in de nacht een inval gedaan worden.
Tijdens de Iaatste grote razzia in Amsterdam, in september 1943, zijn Elja en Jacoba Ricardo opgepakt en via Westerbork naar Theresienstadt gedeporteerd. Later kwamen ze terecht in Auschwitz waar ze afscheid van elkaar hebben moeten nemen.
Moeder Jacoba was een van de weinige vrouwen uit de groep die te werk werd gesteld in Auschwitz. In februari 1945 werd ze verplaatst naar Bergen-Belsen waar ze nog net in Ieven was toen het kamp werd bevrijd. Ze was op dat moment zeer verzwakt en woog nog maar 30 kilo. Vader Elja is in februari 1945 vermoord.
Onderduiken
De kleine Benjamin was achtergebleven in Amsterdam, maar daar was hij niet veilig. In de buurt werd gesproken over het kleine jongetje van de dokter dat was achtergebleven. Daarom werd hij vanuit Amsterdam naar een onderduikadres in Sprang-Capelle gebracht. Hij kwam terecht bij het oudere echtpaar Gouda van wie de dochter Hennie betrokken was bij het verzet.
Het was een moeilijke en eenzame tijd voor de kleine jongen. Hij had bijna geen contact met mensen. Het enige levende wezen waar hij zich wel aan hechtte was het varken in de achtertuin dat de naam ‘Adolf’ droeg. De twee schapen die ook in de tuin verbleven werden ‘Elja’ en ‘Koba’ genoemd zodat Benjamin de namen van zijn ouders niet zou vergeten.
Helaas werd het na een half jaar ook op dit adres te gevaarlijk. De zoon van de onderduikfamilie die zelf in Den Haag woonde, kwam Benjamin ophalen en bij dit gezin kon Benjamin blijven, zelfs nog nadat Nederland bevrijd was.
Moeder
Op een dag kwam de Amsterdamse buurvrouw samen met Jacoba, Benjamins moeder om de jongen op te halen. Het was een pijnlijk moment toen de onderduikmoeder vroeg: ‘Wie is nu je echte moeder?’ De kleine jongen zag een vreemde magere vrouw en koos voor zijn onderduikmoeder die er gezond uitzag en die hij goed kende.
In de jaren na de oorlog verbleef Benjamin met zijn moeder op verschillende plaatsen in Amsterdam. Door de zware jaren in zijn vroege jeugd, bleef het voor Benjamin moeilijk om zich te hechten aan mensen.
Naar Israël
In 1951 besloot moeder Jacoba naar Israël te verhuizen. En zo kwam Benjamin op 11-jarige leeftijd aan in een nieuw land, waar hij weer opnieuw moest beginnen. Zijn moeder is op 24 juni 2001 op 86-jarige leeftijd in Jeruzalem overleden.
In Israël gaat Benjamin naar school en later naar de universiteit, waar hij economie en geografie studeert. Hij heeft jaren bij luchtvaartmaatschappij El Al gewerkt en werkt later een lange periode op het ministerie van Binnenlandse Zaken. Benjamin is getrouwd met Mirjam en samen hebben ze vier kinderen en zes kleinkinderen gekregen.
Benjamin Ricardo is op 29 november 2022 overleden.
